Bewuste Aanwezigheid: een essentiële vaardigheid voor individuen, teams en organisaties

Welkom bij onze blog over Bewuste aanwezigheid. Dit is de vijfde, er daarmee laatste, vaardigheid van de dimensie BEING (relatie tot zelf) uit het Inner Development Goals Framework. Het blijkt een essentiële vaardigheid om het beste uit jezelf, jouw team en organisatie te halen. 

De ontwikkelaars van het IDG-model geven de volgende definitie bij deze vaardigheid:

In het hier en nu kunnen zijn en je zonder vooroordelen openstellen voor alle mogelijkheden die zich aandienen.

In dit artikel verkennen we het belang van bewuste aanwezigheid, de impact van zowel aanwezigheid als het gebrek daaraan, en geven we praktische tips om deze kwaliteit te ontwikkelen. We baseren ons hierbij op de gedachten van Eckhart Tolle, zoals beschreven in zijn boek "De Kracht van het Nu". Aan het einde van dit artikel dagen we je uit om te reflecteren op je eigen aanwezigheid en die van je team of organisatie.

Waarom is bewuste aanwezigheid belangrijk? 

Hej, waar zit jij met je hoofd? In de moderne en snel veranderende wereld vol afleiding, voornamelijk door de digitale revolutie en sociale media, wordt het steeds moeilijker om echt aanwezig te zijn in het huidige moment. Onze smartphones, computers en tablets zorgen ervoor dat we constant verbonden zijn met de buitenwereld, maar vaak afgeleid en niet echt aanwezig in het nu. De constante stroom prikkels maakt het moeilijk om ons te concentreren op wat er werkelijk toe doet. We zijn met alles “verbonden”, maar lijken anderzijds nooit eerder zo uit verbinding te zijn. 

Het continue met je gedachten ergens anders zijn draagt dan ook bij aan het piekeren over het verleden of het zorgen maken over de toekomst. Dit kan ons vermogen om in het nu te leven ernstig belemmeren. We zijn bezig met wat had kunnen zijn of wat nog moet komen, waardoor we het huidige moment missen. Het zorgt voor een opgejaagd gevoel. Het continue bezig zijn met wat er voor ons ligt, leidt vaak tot frustratie en stress. Het is daarmee een van de onderliggende oorzaken van de grotere psychosociaal maatschappelijke problemen in de maatschappij. Denk aan het hoge aantal mensen dat overspannenheid, burn-out, eenzaamheid en depressie ervaart. 

Ook proberen we vaak meerdere dingen tegelijk en sneller te doen, wat ten koste gaat van onze focus en aanwezigheid. Multitasking vermindert onze effectiviteit en zorgt ervoor dat we minder aandacht hebben voor wat er op dit moment gebeurt. Hierdoor kunnen we ons niet volledig verbinden met de mensen en taken om ons heen.

Bewuste aanwezigheid is daarom een cruciale vaardigheid die individuen, teams en organisaties kunnen ontwikkelen om beter te functioneren en meer te genieten van het dagelijks leven. 

Wat is de impact van (gebrek aan) bewuste aanwezigheid?

Eckhart Tolle, een invloedrijke spiritueel leraar, benadrukt in zijn boek  "De Kracht van het Nu"  het belang van leven in het huidige moment. Volgens Tolle zorgt aanwezigheid in het nu voor een diepere verbondenheid met onszelf en onze omgeving. Het helpt ons stress en zorgen te verminderen door onze aandacht te verleggen; van piekeren over het verleden of de toekomst, naar het ervaren van het huidige moment. Door deze bewustwording kunnen we authentieker, effectiever en meer vervuld leven. 

Dit concept is ook van cruciaal belang op verschillende niveaus binnen een organisatie, waaronder individuen, teams en de organisatie als geheel. Hieronder bespreken we de impact van zowel de aanwezigheid als het gebrek eraan op deze drie niveaus.

Individueel Niveau

Impact van Gebrek aan Aanwezigheid:  Wanneer individuen niet aanwezig zijn, kunnen ze zich overweldigd voelen door stress en afleiding. Dit kan leiden tot verminderde productiviteit, minder voldoening in het werk en uiteindelijk burn-out. Een gebrek aan aandachtig zijn kan ook resulteren in slechte communicatie en conflicten, omdat mensen niet volledig luisteren, anderen zich daardoor niet gezien of gehoord voelen.

Impact van Volledige Aanwezigheid:  Individuen die bewust aanwezig zijn, ervaren een diepere verbondenheid en betekenis in hun werk en persoonlijke leven. Ze zijn aandachtig en zo worden ze ook ervaren. Dit leidt tot hogere betrokkenheid, betere communicatie en een sterkere emotionele veerkracht. Volledige aanwezigheid stelt daarmee mensen in staat om hun volledige potentieel te benutten en draagt bij aan duurzame prestaties en persoonlijke groei.

Teamniveau

Impact van Gebrek aan Aanwezigheid:  Teamleden die niet mentaal aanwezig zijn, ervaren vaak misverstanden en inefficiënte samenwerking. Teamleden kunnen langs elkaar heen werken, wat leidt tot dubbel werk of gemiste kansen. Een gebrek aan betrokkenheid kan ervoor zorgen dat teamleden terughoudend zijn om hun ideeën te delen, wat innovatie en groei belemmert.

Impact van Volledige Aanwezigheid:  In teams bevordert aanwezigheid samenwerking, innovatie en productiviteit. Wanneer teamleden aanwezig zijn, luisteren ze actief naar elkaar, begrijpen elkaars standpunten beter en werken ze effectiever samen. Dit leidt tot betere probleemoplossing en meer creatieve ideeën, omdat iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelt. Hierdoor ontstaat een hechte en dynamische teamcultuur waarin iedereen optimaal kan bijdragen.

Organisatieniveau

Impact van Gebrek aan Aanwezigheid:  Op organisatieniveau kan een gebrek aan aanwezigheid leiden tot een ongezonde cultuur waarin mensen zich niet verbonden voelen met zichzelf en anderen. Dit kan resulteren in hoge verloopcijfers, lage medewerkerstevredenheid en een negatieve reputatie. 

Impact van Volledige Aanwezigheid:  Voor organisaties als geheel betekent aanwezigheid dat de missie en waarden daadwerkelijk worden geleefd en ervaren door alle leden. Dit zorgt voor een sterke, coherente cultuur waarin iedereen zich verbonden voelt met de organisatie en zijn of haar rol daarin. Een cultuur van aanwezigheid leidt tot hogere betrokkenheid, tevredenheid en uiteindelijk betere prestaties. Organisaties die bewuste aanwezigheid cultiveren, behouden onderlinge verbinding, creëren daarmee een positief imago en trekken zowel talentvolle medewerkers als loyale klanten aan.

Hoe Ontwikkel je Bewuste Aanwezigheid? 

Voor Individuen

• Mediteer Dagelijks : Start elke dag met een korte meditatie om je geest te kalmeren en je aandacht te focussen op het huidige moment. Meditatie helpt je om bewuster te worden van je gedachten en emoties.
• Bewust Ademen : Gebruik je ademhaling als anker gedurende de dag. Neem regelmatig een pauze om bewust te ademen en je opnieuw te centreren. Dit helpt je om terug te keren naar het huidige moment.
• Mindful Luisteren : Oefen actief luisteren in je gesprekken. Wees volledig aanwezig en geef je volledige aandacht aan de spreker zonder te oordelen of te onderbreken.
• Digitale Detox : Plan regelmatig momenten waarop je bewust afstand neemt van je digitale apparaten. Dit kan je helpen om te ontkoppelen van constante afleidingen en je aandacht te heroriënteren op het hier en nu.

Voor Teams

• Team Check-ins : Begin vergaderingen met een korte check-in waarbij teamleden hun gedachten en gevoelens kunnen delen. Dit helpt om iedereen in het moment te brengen en verhoogt de onderlinge verbondenheid.
• Regels van Engagement : Stel samen gedragsregels op die de kernwaarden van aanwezigheid en aandacht ondersteunen. Zorg ervoor dat deze regels worden nageleefd en geëvalueerd.
• Vier Aanwezigheid : Erken en vier momenten waarop teamleden volledige aanwezigheid hebben getoond, zoals door een innovatie of effectieve samenwerking. Dit motiveert anderen om hetzelfde te doen.
• Enkelvoudige Focus : Moedig teamleden aan om zich te concentreren op één taak tegelijk en minimaliseer afleidingen tijdens vergaderingen en samenwerkingssessies.

Voor Organisaties

• Cultiveer een Mindful Cultuur : Integreer mindfulness-praktijken in de dagelijkse routine van de organisatie, zoals door mindfulness-trainingen of meditatieruimtes. Dit helpt medewerkers om bewuster te worden van hun eigen gedachten en emoties.
• Waarden in Actie : Zorg ervoor dat de kernwaarden en missie van de organisatie zichtbaar en voelbaar zijn in alle lagen van de organisatie. Dit zorgt voor een coherente cultuur en verhoogt de betrokkenheid.
• Regelmatige Evaluaties : Meet en evalueer de mate van aanwezigheid binnen de organisatie door middel van vragenlijsten en feedbacksessies. Gebruik deze feedback om verbeteringen aan te brengen en de cultuur van aanwezigheid te versterken.
• Digitale Hygiëne : Beperk onnodige digitale communicatie en stel richtlijnen in voor het gebruik van e-mails en berichten om afleiding te minimaliseren en focus te bevorderen.

Conclusie

Bewuste aanwezigheid is een essentiële kwaliteit voor leiders, teams en organisaties. Het bevordert authentieke communicatie, empathie en een gevoel van verbondenheid, wat leidt tot hogere betrokkenheid en betere prestaties. Door aanwezigheid te cultiveren, kunnen we een gezondere, meer productieve en veerkrachtige werkomgeving creëren.

 Zelfreflectie

Nu je meer hebt geleerd over de kracht van bewuste aanwezigheid, nodig ik je uit om te reflecteren op je eigen situatie. Hoe aanwezig ben jij in je dagelijkse leven en werk? Wat kun jij doen om je aanwezigheid te vergroten en die van je team of organisatie te versterken? Neem de tijd om stil te staan bij deze vragen en maak een plan om stappen te zetten richting een meer aanwezige en bewuste manier van leven en werken.

Dank je wel voor het lezen. Blijf afgestemd op onze volgende artikelen voor meer inzichten en praktische tips om je leiderschap en organisatie te versterken.