Perspectieve Vaardigheden: het vermogen om zowel door je eigen bril als naar je eigen bril te kijken
Stel, je bent leidinggevende van een team waarin je merkt dat er onderling veel gedoe is. Er heerst een onderstroom van spanning en weerstand, maar niemand spreekt het uit. Wat je als leidinggevende ziet, is een gebrek aan betrokkenheid en motivatie, met veel stress en spanning als gevolg. Je wilt dit probleem graag oplossen en je team weer constructief en effectief maken.
Wat doet een leider met perspectieve vaardigheden?
Een leider met sterke perspectieve vaardigheden beseft dat hij zelf niet alle wijsheid in pacht heeft en de perspectieven van alle teamleden nodig heeft om een helder beeld te vormen van de situatie. Hij zou beginnen met het creëren van een veilige ruimte waarin teamleden hun gevoelens en meningen kunnen delen. Ze zouden actief luisteren, vragen stellen om verschillende standpunten te begrijpen, en laten zien dat elk perspectief waardevol is. Door zich in te leven in de zorgen en behoeften van de teamleden, kan zo’n leider gezamenlijk tot oplossingen komen die aansluiten bij iedereen, waardoor de samenwerking en motivatie verbetert.
Wat doet een leider met een gebrek aan perspectieve vaardigheden?
Een leider met weinig perspectieve vaardigheden denkt dat hij het antwoord zelf al wel weet en focust zich daardoor al (te) snel op het oplossen van het probleem. Bijvoorbeeld door regels aan te scherpen of beslissingen op te leggen zonder echt in te gaan op de oorzaken van de onderlinge spanning. Dit zou de weerstand kunnen vergroten, omdat teamleden zich niet gehoord of begrepen voelen, wat de betrokkenheid en effectiviteit eerder verslectert dan verbetert.
Het oude perspectief van organisaties
Perspectieve vaardigheden kun je leren en ontwikkelen. Het zijn vaardigheden die horen bij leiderschapsontwikkeling. In veel organisaties zie je dat medewerkers die goed zijn in hun vak automatisch de stap maken naar een leidinggevende functie. Ze worden beloond voor hun inhoudelijke expertise, maar krijgen zelden de training die nodig is om daadwerkelijk een effectieve leider te zijn. Dit resulteert vaak in managers die goed zijn in taken organiseren, maar onvoldoende vaardig zijn in het leiden van mensen.
Dit is problematisch omdat leiderschap een vak is dat net zo getraind moet worden als elke andere professionele vaardigheid. Zoals de bekende quote luidt: "Leadership is not about being in charge. It's about leading the people in our charge." Het vermogen om perspectief te wisselen en te begrijpen hoe anderen de wereld zien, is een cruciale vaardigheid voor leiders die willen inspireren en verandering willen begeleiden.
Ontwikkel je perspectieve vaardigheden met behulp van het kernkwadrant van Ofman
Een prachtige manier om zowel door als naar je eigen bril te kijken, is het Kernkwadrant van Ofman. Dit model helpt individuen te reflecteren op hun eigen kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën. Het biedt een krachtig hulpmiddel om niet alleen inzicht te krijgen in je eigen gedrag en reacties, maar ook om het gedrag van anderen beter te begrijpen.
Het kernkwadrant bestaat uit vier elementen:
- Kernkwaliteit : Dit is je natuurlijke kracht, zoals doorzettingsvermogen, zorgzaamheid of creativiteit.
- Valkuil : Wanneer je je kernkwaliteit overdrijft, kan het je valkuil worden. Te veel doorzettingsvermogen kan bijvoorbeeld omslaan in koppigheid.
- Uitdaging : Dit is het tegenovergestelde van je valkuil. Het is de kwaliteit die je kunt ontwikkelen om je valkuil te compenseren, zoals flexibiliteit bij te veel koppigheid.
- Allergie : Dit is het gedrag waar je een sterke aversie tegen hebt, meestal het tegenovergestelde van je kernkwaliteit. Iemand die zorgzaam is, kan bijvoorbeeld allergisch zijn voor egoïsme.
Het model maakt het gemakkelijker om vanuit verschillende perspectieven naar jezelf en naar anderen te kijken, wat leidt tot meer begrip en betere samenwerking.
Een ingevuld voorbeeld van het kernkwadrant van Ofman
Kernkwaliteit: Daadkracht
Iemand met daadkracht is besluitvaardig, doelgericht en actiegericht, en neemt snel beslissingen om vooruitgang te boeken.
Valkuil: Ongeduld
De daadkracht kan doorslaan in ongeduld, waarbij de persoon weinig begrip heeft voor anderen die meer tijd nodig hebben om tot een besluit te komen.
Uitdaging: Geduld
De uitdaging voor deze persoon is om geduld te ontwikkelen en anderen de ruimte te geven om hun eigen tempo te volgen.
Allergie: Passiviteit
Iemand die daadkrachtig is, kan zich sterk irriteren aan passiviteit, waarbij mensen geen initiatief tonen of besluiten uitstellen.
Reflectieoefening: Werken met het Kernkwadrant van Ofman
Een eenvoudige reflectieoefening met het Kernkwadrant van Ofman die je direct kunt toepassen, is als volgt:
Kies een recent voorbeeld : Denk aan een recente situatie waarin je je sterk voelde reageren, bijvoorbeeld frustratie met een collega.
Vul het kwadrant in :
- Wat was je kernkwaliteit in die situatie?
- Wat was je valkuil, oftewel waar sloeg die kwaliteit door?
- Wat had je uitdaging kunnen zijn om deze valkuil te balanceren?
- Wat was je allergie in de situatie? Welk gedrag van de ander triggert je?
Reflecteer : Wat zegt dit over hoe je naar de situatie keek? Hoe had je meer vanuit een breder perspectief kunnen reageren? Wat kun je hiervan leren voor de toekomst?
Deze oefening helpt je niet alleen om naar jezelf te kijken, maar ook om beter te begrijpen hoe anderen reageren. Het ontwikkelen van perspectieve vaardigheden is een krachtig middel om effectiever, empathischer en succesvoller leiderschap te tonen in een steeds veranderende wereld